CÂY SAO ĐEN CÔNG TRÌNH
Sao đen là cây gỗ lớn cho bóng mát và lấy gỗ và nhiều tác dụng khác nhau ở Việt Nam hiện nay. Cây rất thích hợp trồng làm cây bóng mát trên hè phố, trồng làm cây công trình trong công viên, đô thị hay
Tên thông thường: Sao đen
Tên khoa học: Hopea odorata
Họ thực vật: Dipterocarpaceae
Cao: trung bình 15-20m
Cây Sao Đen công trình là cây có nguồn gốc từ Ấn độ được du nhập và sử dụng ở nhiều nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam.
Cây Sao Đen là cây gỗ lớn, thân thuôn dài, cao tối đa 30m. Trên thân có những lằn nứt dọc theo sớ, màu đen, thịt gỗ bên trong có màu hơi đỏ. Tán lá có hình chóp, cành nhánh to, dài, có xu hướng nhếch lên trên. Lá có hình trái xoan, thuôn dài và nhọn ở đỉnh.
Mặt trên lá của cây Sao Đen có màu xanh bóng, mặt dưới mịn, gân chính nổi rõ. Gân phụ mảnh hơn mọc đối nhau. Cụm hoa nhỏ, mọc thành chùm khoảng 11-12 nhánh, mõi nhánh có từ 4-6 hoa nhỏ màu trắng như hình ngôi sao. Quả có 2 cánh, cánh lá dài và có lông mịn. lúc non có màu xanh nhạt, lúc già chuyển sang màu nâu.
Cây Sao Đen bóng mát sinh trưởng thuận lợi ở khu vực có nhiệt đới ẩm có hai mùa mưa và mùa khô rõ rệt như nước ta, Lào, Campuchia…
Loài cây này ưa đất ẩm, sâu dày, thích hợp nhất là đất phù sa và sét pha cát của vùng Đông Nam Bộ, cây cũng phát triển khá tốt trong vùng đất đỏ bazan với độ PH=4,5-5.0. Lúc cây còn nhỏ, là cây chịu bóng nhưng khi lớn ở độ tuổi từ 3-4 tuổi thì cây hoàn toàn là cây ưa sáng.
Nếu Sao Đen trồng ở vùng đất lạnh thì có thể phát triển bình thường về chiều cao và đường kính nhưng sẽ ít ra hoađậu quả hơn. Cây thường ra hoa vào tháng 2-3 và ra quả vào tháng 4-7.
Cây Sao Đen thường trồng thành rừng, nay được xem như cây công trình trồng lấy bóng mát cho công trình đô thị, đường phố, xí nghiệp, nhà máy… giúp lọc khí và cải tạo cảnh quan xung quanh khu vực.
Kỹ thuật ươm trồng cây sao đen
1. Tạo cây sao đen con
Vườn ươm và làm đất trồng sao đen
Chọn lập vườn ươm sao đen: Vườn ươm phải đảm bảo những yêu cầu sau đây:
– Phải được xây dựng ở nơi cao ráo, bằng phẳng, thông thoáng và thoát nước.
– Thành phần cơ giới của đất từ trung bình đến thịt nhẹ.
– Tránh hướng đón nắng nóng và gió hại mạnh trực tiếp. Nơi nắng nóng có gió hại mạnh phải có hàng rào xanh để che chắn và bảo vệ.
– Gần nguồn nước tưới và gần nơi trồng rừng và có điều kiện chăm sóc bảo vệ.
Chuẩn bị đất gieo sao đen:
– Luống reo rộng 1m, cao 15-20cm, dài 5-10m. Rãnh luống rộng 40-50cm.
– Đất trên mặt luống phải được đập nhỏ tới đướng kính dưới 5mm, loại bỏ cỏ, các tạp vật và san cho phẳng.
– Trước khi gieo 5-7 ngày, đất được xử lý bằng Benlát nồng độ 0,05% hoặc Boocdo nồng độ 0,5-1% với liều lượng 1 lít/m2 để chống nấm.
Xử lý và gieo hạt sao đen
– Hạt được gieo ươm vào tháng 4-5. Thời gian nuôi cây trong vườn ươm là 1 năm.
– Trước khi gieo cắt bỏ 1 phần cánh của trái chừa độ 1-1,5cm, ngâm hạt trong nước lã 8 giờ vớt ra cho vào túi vải ủ trong bao tải mỗi ngày rửa lại 1 lần đến khi hạt nứt nanh thì đem gieo.
– Trước khi gieo phải tưới đẫm nước cho đất ẩm đều đến độ sâu tối thiểu 15cm.
– Gieo hạt sao đen: Khi hạt nảy mầm được gieo vãi đều 1kg/8-10m2 trên luống. Sau khi dùng sàng sàng một lớp đất bột dày khoảng 0,5-1cm phủ kín hạt.
– Hàng ngày dùng ô doa có lỗ nhỏ hoặc dùng bình phun để tưới nước ngày 2 lần, tưới đủ ẩm cho đất. Trong thời gian hạt mới nhô lên khỏi mặt đất cần phải tưới mỗi ngày 3 lần. Sau 1 tháng tưới mỗi ngày 1 lần.
– Cần làm dàn che với độ che sáng bằng 70-80% ánh sáng tự nhiên.
2. Tạo bầu, đóng và xếp bầu sao đen
Tạo bầu: Túi bằng polyetilen kích thước 14x25cm có đục lỗ thủng đáy.
Thành phần ruột bầu: 85% đất mặt vườn ươm, đất được đập nhỏ, sàng, nhặt hết cỏ, đá lẫn và trộn với 1-2% Super Lân + 10-13% phân chuồng hoai.
Đóng và xếp bầu sao đen: Dãy sạch cỏ, san phẳng nền vườn. Trước khi đóng bầu 7-10 ngày phun 1 trong các dung dịch Benlát 0,05%, Boocdo và Vofatox nồng độ 0,5-1% với liều lượng 1 lít/m2 trên toàn bộ diện tích để trừ sâu bệnh.
– Đóng bầu: Trộn đều hỗn hợp ruột bầu theo tỷ lệ nói trên. Nếu đất quá khô thì tưới nước vừa đủ để dễ trộn. Cho đất vào đấy bầu khoảng 5-7cm lèn chặt để định hình bầu và giữ đất trong bầu không bị rơi vãi ra ngoài, sau đó cho đất đầy tới miệng bầu.
– Xếp bầu: Bầu đwocj xếp sát nhau thành luống rộng 0,9-1m, các luống bầu cách nhau 40-60cm để thuận lợi cho việc đi lại và chăm sóc. Xung quanh luống đắp gờ cao 8-10cm để giữ ẩm và giữ cho bầu không bị đổ nghiêng.
3. Cấy cây sao đen vào bầu
– Tiến hành cấy cây mạ vào bầu khi tuổi cây nằm trong khoảng từ đến 65 ngày, cây có được 4 lá và cao khoảng 8-10cm, các rễ ngang đầu tiên xuất hiện. Chú ý không được để quá 2 tháng rưỡi tuổi mới cấy.
– Thời gian cấy cây tốt nhất là vào những ngày có mưa, ẩm độ tương đối khoảng 90-100%. Tuyệt đối không được bứng và cấy cây vào buổi trưa hay khi trời nắng gắt.
– Tưói nước cho bầu đủ ẩm trước khi cấy 1 ngày, xếp lại các bầu bị nghiêng cho thẳng đứng, bổ sung đất vào những bầu đất bị vơi. Phun nước vào luống reo cây mạ cho thật ẩm trước khi nhổ cây mầm đem đi cấy.
– Qua công tác bứng cây, kết hợp với việc loại các cây con bị sâu bệnh đứt ngang cổ rễ,… đồng thời phân loại cây con làm 3 loại: Lớn, trung bình và nhỏ để đem cấy riêng từng khu vực giúp cho cây trong vườn ươm sau này được đều đặn và có các chế độ chăm sóc thích hợp.
– Cây sao đen con bứng xong phải cấy càng nhanh càng tốt, không nên để lâu quá 1 giờ. Do đó công tác bứng cây nên chia làm nhiều lần để có thời gian cấy xong rồi bứng tiếp. Nên cắt 1/3 lá cây để giảm bót diện tích thoát hơi nước của cây.
– Cây sao đen cấy vào bầu sao cho rễ ở tư thế tự nhiên, tiếp xúc tốt với đất, cây thẳng không bị dập nát. Cấy xong dùng ô doa có lỗ nhỏ hoặc bình phun tưới cho đất đủ ẩm và giữ ẩm trong suốt thời gian gieo ươm cây tại vườn ươm, lượng tưới 3-4 lít/m2, ngày tưới 1 lần.
Ngay sau khi cấy cây sao đen vào bầu xong phải che bằng dàn che. Dàn che phải tạo nên độ che khoảng 2/3 ánh sáng trực xạ.
4. Chăm sóc cây sao đen con
– Trong một tuần đầu ngay sau khi cấy phải tưới ngày 3 lần sau đó ngày tưới 2 lần. Lượng nứoc tưới mỗi lần 2-3 lít/m2. Trong những ngày mưa thì giảm hoặc không tưới nếu đất đủ ẩm từ mặt đất đến đáy bầu.
– Trong thòi gian từ khi cây cấy được 20-30 ngày cho đến trước khi trồng 4 tuần nếu thấy cây sao đen sinh trưởng kém thì cần tiến hành tưới phân NPK với nồng độ 0,5% (1kg/200 lít nước) cho cây. Liều lượng tưới 1kg cho 10.000 cây con.
– Tưói phân bầng ô doa lỗ nhỏ vào sang sớm hặc chiều tối, không phân vào những ngày mưa và vào buổi trưa nắng nóng. Sau khi tưới phân phải tưới rửa lá toàn bộ cây con bằng nước sạch với liều lượng 2 lít/m2.
– Làm cỏ phá váng 10-15 ngày một lần.
– Tiến hành phân loại cây con, xếp cây có cùng kích thước và chất lượng vào 1 luống để có chế độ chăm sóc thích hợp.
– Khi rễ cây sao đen đâm xuống nền luống thì tiến hành đảo bầu 1 tháng 1 lần.
– Hãm cây sao đen: Trước khi trồng 1 tháng không được tưới phâ, giảm lượng nước tưới, xén rễ quá dài ở đáy bầu.
– Phòng trừ bệnh thối cổ rễ cho cây con bằng thuốc Boócđô pha nồng độ 0,5-1% phun 1 lít/5m2. Nếu bị sâu hại cây thì trực tiếp bắt hoặc dùng thuốc Malathion (Lythion-25WP) pha nồng độ 0,1% để phun 1lít/5m2.
5. Tiêu chuẩn cây sao đen con đem trồng
– Tuổi cây con: 12-14 tháng tuổi.
– Đường kính cổ rễ >5mm.
– Chiều cao cây: cao hơn 50cm.
Cây sao đen sinh trưởng tốt thân thẳng, cân đối, không bị sâu bệnh, cụt ngọn. Những cây ốm yếu, không đạt tiêu chuẩn cần phải được loại bỏ.
6. Chuẩn bị và xuất cây sao đen con
– Trước khi xuất cây con cần tưới cho luống bầu đủ ẩm. Sau đó nhấc nhẹ từng bầu xếp vào khay cho bầu dứng thẳng.
– Tránh làm dập nát, gẫy cành, vỡ bầu trong quá trình dỡ, xếp và vận chuyển cây con để trồng.
– Những cây sao đen khoẻ mạnh nhưng còn nhỏ được tập trung lại một chỗ, tiếp tục chăm sóc để trồng sau.
– Cây con bốc dỡ khỏi vườn ươm tốt nhất là trồng ngay, trường hợp không trồng ngay được thì cần phải chọn nơi bằng phẳng, cao ráo và râm mát để lưu cây, cấn tưới cho cây luôn đủ ẩm. Thời gian lưu cây không quá 15 ngày.
7. Thời vụ trồng sao đen
Thời vụ trồng sao đen tốt nhất là từ tháng 6-7, chọn những ngày dâm mát, có mưa để trồng.
8. Kỹ thuật trồng sao đen
– Phải chọn cây sao đen đủ tiêu chuẩn đem trồng.
– Khi vận chuyển cây sao đen đem trồng, ruột bầu phải ẩm, nhưng không được tưới đẫm nước làm cho ruột bầu quá mềm nhão.
– Phải xé bỏ bầu trước khi trồng. Không được làm vỡ bầu hay biến dạng bầu.
– Trộn đều đất trong hố. Đào lỗ đặt bầu sao cho rễ và thần cây ngay thẳng ở giữ hố, mặt trên của bầu thấp hơn miệng hố 1-2cm.
– Lấp phần đất mặt xuống trước, lèn chặt bầu, vun thêm đất mặt vào quanh gốc trên cổ rễ 2-3cm.
